Macchiaioli

Wie de kunstgeschiedenis bestudeert, wordt in de regel geleid langs de grote, vernieuwende stromingen die zich in de loop van de tijd manifesteerden. Kleinere en meer lokale "scholen" blijven daarbij vaak buiten beschouwing.

Gelukkig zijn er de musea die geduldig wachten totdat wij de tijd nemen om  kennis te maken en te genieten. Zo ook bij de Italiaanse school van de "Macchiaioli", die in de 19e eeuw brak met de academische traditie. Deze schildersgroep, die ontstond in Florence in het Caffè Michelangelo in de Via Cavour, streefde naar het vangen van licht, schaduw en kleur in het schilderij. Licht, kleur en schaduw zijn de belangrijkste componenten, waarmee het schilderij in abstracte vormen wordt opgebouwd. 

Arno bij Bellariva door Giovanni Fattori

Het bovenstaande schilderij van Giovanni Fattori, de belangrijkste schilder van deze stroming, laat duidelijk zien hoe dicht de opvattingen van de "Macchiaioli" staan bij die van de academie en ons enthousiasme was dan ook groot. De Italiaanse impressionisten werden ze wel genoemd, maar dat is onterecht volgens Joan Reifsnyder, de technische kunsthistorica van de academie, die bevlogen rondleidt in de Galleria d'Arte Moderna van het Palazzo Pitti: een schilderij van een Macchiaioli-schilder werd veel meer expliciet opgebouwd met licht- en schaduwvlakken.  

"Macchie", vlekken, dat zagen hun criticasters, die hen afdeden als te schetsmatig en onvolledig. Dat is een mening en dat mag! Veel van het werk van deze meesters, zoals Antonio Ciseri, was echter een combinatie van academisch werken en het vormgeven met licht en schaduw, zoals in het imposante "Ecce homo" hier beneden. Helaas is in dit plaatje nauwelijks te vangen hoe het licht het dramatische effect van de afbeelding tot grote hoogte brengt. 

De natuurlijkheid van het werk van de "Macchiaioli" staat in scherp contrast met de extravagantie van het Palazzo Pitti interieur en werkt zo ook nog eens verademend. Twee middagen hebben we doorgebracht in de Galleria om de geest van deze schildersclub te vangen en hun techniek te doorgronden: een groot genoegen en heel leerzaam. Zo heeft Florence onze kennis vergroot, onze inzichten verdiept en ons een blijvende inspiratiebron geboden. Arrivederci Firenze!