Dag 2: Dinsdag 26 september 2017

Vandaag is het model Rosa met prachtige blonde haren. Svetlana heeft de achtergrond aangepast aan de kleuren van haar blonde haar. De groene achtergrond is ook een mooie complementaire kleur van de roodbruine rok.

A;s eerste maken we weer kleine postzegelschetsjes om de compositie te bepalen. Daarvoor gebruiken we vier toonwaarden. De warme tint van de rok lijkt lichter omdat warme kleuren de eigenschap hebben naar je toe te komen. Knijp je ogen dicht en kijk door je oogharen naar de toonwaarde van de rok en vergelijk deze met andere toonwaarden. Ik heb drie schetsen gemaakt en uiteindelijk is de keus gevallen op de laatste schets, rechtsonder. Alles draait om het portret, het mooie haar en de witte blouse van Rosa. De rest leidt alleen maar af en laat ik weg.

Ik gebruik een groot vel stevig olieverfpapier en bewerk dit met ruwe omber. De verf wordt verdund met terpentijn en met een lap uitgesmeerd. Daarop schets ik in grote lijnen de tekening van Rosa met verdunde olieverf. Het gaat niet om details; wel moeten de verhoudingen kloppen. Als dat gebeurd is worden de toonwaarden aangebracht zoals in de schets is aangegeven. 

Morgen gaan we hier mee verder. 

Er wordt nu aandacht besteed aan de kleur. Svetlana heeft wel een heel bijzondere manier om haar kleurenpalet in te richten. Ze gebruikt slechts vier kleuren en die worden op de hoeken van het palet neergelegd. Linksonder ivoorzwart, rechtsonder titaan wit, linksboven gele oker en rechtsboven cadmium rood middel. Dit zijn de primaire kleuren. Blauw ontbreekt hier als primaire kleur maar de blauwe eigenschappen van ivoorzwart compenseren dit zoals we zullen merken.

Allereerst wordt het zwart en wit gemengd zodat er midden onder een grijstint ontstaat, precies tussen zwart en wit in. Daarna wordt ivoorzwart en gele oker gemengd. De blauwe tint in het ivoorzwart zorgt voor een prachtige kleur: groene aarde. Deze kleur ligt tussen zwart en geel in.

Daarna meng je gele oker met cadmium rood. Hiermee maak je een warme oranje tint welke midden boven op je palet komt te liggen. Tenslotte maak je een menging van rood en titaan wit. Er ontstaat een mooie roze kleur. We hebben nu vier primaire kleuren en drie secundaire kleuren, groen. oranje en roze. 

We maken nog twee secundaire kleuren. Om te beginnen mengen we wit met gele oker. Er ontstaat een soort Napels geel welke we tussen de gele oker en oranje op het palet leggen. Vervolgens doen we hetzelfde met zwart en cadmium rood. Gevolg is een diepbruine chocoladekleur. Deze leggen we tussen rood en oranje. We hebben nu vijf secundaire kleuren.

In de volgende stap nemen we van elke secundaire kleur twee hoopjes en leggen die ernaast. Van elke kleur wordt nu een warme en koele versie gemaakt. Voor de warme versie wordt gele oker toegevoegd, voor de koude versie wordt grijs toegevoegd. Het palet ziet er dan uiteindelijk zo uit. 

Dit is een bijzondere methode omdat de meeste schilders meer kleuren op hun palet gebruiken zoals ultramarijn of kobalt blauw, cadmium geel en Napels geel. Dit bescheiden palet echter zorgt voor een goede samenhang tussen de gebruikte kleuren. Er ontstaat een eenheid in het schilderij.

Voordat we met de kleur beginnen op het schilderij maken we een kleurschets op een klein paneeltje. Gelijkenis of juiste verhouding is niet relevant. Het gaat om het mengen van de juiste kleuren. 

Bij het bepalen van een kleur is de toonwaarde het belangrijkst. Als je door je oogharen kijkt zie je dat de stoel en de achtergrond een gelijke toonwaarde hebben. Er is nauwelijks verschil in toonwaarde tussen de stoel en het gordijn. Als je de zwartgrijze kleur van de bovenkant van de stoel naast de groene tint van de achtergrond legt en je kijkt door je oogharen mag je geen verschil in toonwaarde zien. Er is wel kleurverschil maar geen verschil in toonwaarde en dat is bepalend voor de te gebruiken kleur. 

Ruwe schets model

Svetlana begint met de donkerste tint en mengt zwart, groen en een beetje rood. Deze kleur wordt op de rand van het paneeltje gesmeerd om zo de kleur beter te kunnen vergelijken met de donkere delen van het model (Zie afbeelding boven). Bij de kleurschetsen ben je langer bezig met mengen dan met schilderen. Maak een zorgvuldige studie van de te gebruiken kleuren en besteedt er ruim tijd aan.

Het mengen van kleuren

We gaan na deze demonstratie zelf aan de slag. Eerst een kleine schets en daarna het mengen van de juiste kleuren. Heel goede oefening. Het is belangrijk om niet alle kleuren te maken maar om een gemiddelde te nemen. Het haar bijvoorbeeld bestaat uit verschillende tinten. Kies een gele middentoon; het toevoegen van donker en licht kan later en is van minder belang.